Dieta GAPS, czyli Gut and Psychology Syndrome, to sposób odżywiania, który ma na celu wspieranie zdrowia jelit i mózgu. Stworzona przez dr Natashę Campbell-McBride, dieta ta zyskała popularność jako metoda leczenia różnych schorzeń neurologicznych i psychicznych, takich jak autyzm, ADHD, depresja czy schizofrenia. W artykule przyjrzymy się, jak dieta GAPS może wpływać na zdrowie jelit i mózgu, oraz jakie są jej główne zasady i etapy.
Podstawy diety GAPS
Dieta GAPS opiera się na założeniu, że wiele problemów zdrowotnych ma swoje źródło w zaburzeniach funkcjonowania jelit. Dr Campbell-McBride twierdzi, że nieszczelne jelita mogą prowadzić do przenikania toksyn, niestrawionych cząsteczek pokarmowych i patogenów do krwiobiegu, co z kolei może wpływać na funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego. Dlatego głównym celem diety GAPS jest przywrócenie zdrowia jelit poprzez eliminację szkodliwych pokarmów i wprowadzenie tych, które wspierają regenerację błony śluzowej jelit.
Etapy diety GAPS
Dieta GAPS składa się z dwóch głównych etapów: fazy wstępnej i fazy pełnej. Każdy z tych etapów ma swoje specyficzne zasady i cele.
- Faza wstępna: Jest to najbardziej restrykcyjna część diety, która ma na celu szybkie złagodzenie objawów i rozpoczęcie procesu gojenia jelit. Składa się z sześciu podetapów, w których stopniowo wprowadza się różne pokarmy. Na początku spożywa się głównie buliony mięsne, zupy i fermentowane warzywa. W miarę postępu wprowadza się kolejne produkty, takie jak jajka, mięso, ryby, warzywa i fermentowane produkty mleczne.
- Faza pełna: Po zakończeniu fazy wstępnej przechodzi się do fazy pełnej, która jest mniej restrykcyjna, ale nadal wymaga eliminacji pewnych pokarmów. W tej fazie można spożywać większą różnorodność produktów, w tym owoce, orzechy, nasiona i niektóre zboża bezglutenowe. Ważne jest, aby nadal unikać przetworzonej żywności, cukru, skrobi i produktów zawierających gluten.
Wpływ diety GAPS na zdrowie jelit
Jednym z głównych założeń diety GAPS jest to, że zdrowie jelit ma kluczowe znaczenie dla ogólnego zdrowia organizmu. Jelita pełnią wiele ważnych funkcji, takich jak trawienie i wchłanianie składników odżywczych, produkcja witamin i hormonów oraz ochrona przed patogenami. Zaburzenia w funkcjonowaniu jelit mogą prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, w tym do chorób autoimmunologicznych, alergii, nietolerancji pokarmowych i zaburzeń psychicznych.
Regeneracja błony śluzowej jelit
Dieta GAPS ma na celu regenerację błony śluzowej jelit poprzez eliminację pokarmów, które mogą ją uszkadzać, oraz wprowadzenie tych, które wspierają jej gojenie. Buliony mięsne i zupy są bogate w kolagen, aminokwasy i minerały, które pomagają w odbudowie błony śluzowej jelit. Fermentowane warzywa i produkty mleczne dostarczają probiotyków, które wspierają zdrową mikroflorę jelitową.
Eliminacja szkodliwych pokarmów
W diecie GAPS unika się pokarmów, które mogą podrażniać jelita i przyczyniać się do ich nieszczelności. Należą do nich przetworzona żywność, cukier, skrobia, gluten, produkty mleczne zawierające laktozę oraz niektóre rośliny strączkowe. Eliminacja tych pokarmów ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego w jelitach i umożliwienie ich regeneracji.
Wpływ diety GAPS na zdrowie mózgu
Dr Campbell-McBride twierdzi, że istnieje silne powiązanie między zdrowiem jelit a zdrowiem mózgu. Zaburzenia funkcjonowania jelit mogą prowadzić do przenikania toksyn i patogenów do krwiobiegu, co z kolei może wpływać na funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego. Dieta GAPS ma na celu poprawę zdrowia mózgu poprzez przywrócenie równowagi mikroflory jelitowej i eliminację toksyn.
Równowaga mikroflory jelitowej
Zdrowa mikroflora jelitowa odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu mózgu. Bakterie jelitowe produkują neuroprzekaźniki, takie jak serotonina i dopamina, które wpływają na nastrój, zachowanie i funkcje poznawcze. Zaburzenia mikroflory jelitowej mogą prowadzić do niedoboru tych neuroprzekaźników i przyczyniać się do rozwoju zaburzeń psychicznych. Dieta GAPS wspiera zdrową mikroflorę jelitową poprzez wprowadzenie probiotyków i prebiotyków.
Eliminacja toksyn
Jednym z głównych celów diety GAPS jest eliminacja toksyn, które mogą wpływać na funkcjonowanie mózgu. Nieszczelne jelita mogą pozwalać na przenikanie toksyn do krwiobiegu, co może prowadzić do stanu zapalnego i uszkodzenia komórek mózgowych. Dieta GAPS ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego w jelitach i eliminację toksyn poprzez wprowadzenie zdrowych, naturalnych pokarmów i unikanie przetworzonej żywności.
Praktyczne wskazówki dotyczące diety GAPS
Wprowadzenie diety GAPS może być wyzwaniem, zwłaszcza na początku. Oto kilka praktycznych wskazówek, które mogą pomóc w jej wdrożeniu:
- Planowanie posiłków: Przygotowanie posiłków z wyprzedzeniem może ułatwić przestrzeganie diety. Warto zaplanować menu na cały tydzień i przygotować większe ilości bulionów, zup i fermentowanych warzyw.
- Stopniowe wprowadzanie zmian: Wprowadzanie diety GAPS stopniowo może pomóc w uniknięciu szoku dla organizmu. Można zacząć od eliminacji najbardziej szkodliwych pokarmów i stopniowo wprowadzać te, które wspierają zdrowie jelit.
- Wsparcie specjalisty: Warto skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem, który ma doświadczenie w prowadzeniu diety GAPS. Specjalista może pomóc w dostosowaniu diety do indywidualnych potrzeb i monitorować postępy.
- Monitorowanie objawów: Ważne jest, aby monitorować swoje samopoczucie i objawy podczas stosowania diety GAPS. Może to pomóc w identyfikacji pokarmów, które mogą powodować problemy, oraz w dostosowaniu diety w razie potrzeby.
Podsumowanie
Dieta GAPS to sposób odżywiania, który ma na celu wspieranie zdrowia jelit i mózgu poprzez eliminację szkodliwych pokarmów i wprowadzenie tych, które wspierają regenerację błony śluzowej jelit i równowagę mikroflory jelitowej. Chociaż dieta ta może być wyzwaniem, jej potencjalne korzyści dla zdrowia jelit i mózgu mogą być znaczące. Warto jednak pamiętać, że każda dieta powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb i konsultowana z odpowiednim specjalistą.
